KIZIL DELİ (SEYİT ALİ SULTAN) - (Alevi Önderi, Alevi Önderleri)

Kızıl Deli, Alevilik ve Bektaşilikte önemli kişilerden birisidir. Adı her Alevi-Bektaşi’ce sıkça kullanılır. Buna karşın yaşamıyla ilgili belirsizlikler hala sürmektedir. Hacı Bektaş Çelebileri, Kızıl Deli Sultan’ı Hacı Bektaş’ın Kadıncık Ana’dan doğmuş öz oğlu olarak yansıtırlar.

 

 

“Hacı Bektaş Veli ile İdris Hoca ‘nın kızı Fatma Nuriye (Kadıncık Ana) ‘nin evlenmesinden Seyit Ali Sultan (Timurtaş) dünyaya gelmiştir. Hacı Bektaş Veli ‘nin kitaplarda ve belgelerde adı geçen tek çocuğu olan Seyit Ali Sultan‘in (1310-1402) asıl adı İbrahim’dir.”( ULUSOY, A. Celalettin; Hacı Bekıaş Veli ve Alevi Bektaşi Yolu. s.67.)

Çelebiler böyle söylerken Hacı Bektaş Veli’nin Babagan kolu olarak bilinen kesimler olayı bir başka şekilde anlatmaktadır. Burada söylenenler daha çok Seyit Ali Sultan’ın Hacı Bektaş’ın manevi oğlu olduğu yönündedir. Kızıl Deli’yi Hacı Bektaş Veli’nin yol evladı olduğunu ileri sürerler.

  

Kızıl Deli Sultan’a ait birçok söylence ve menkıbeler anlatılır. Anlatılan menkıbelerden birisi şöyle özetlenir. Dimetoka’da dergahını kurmuş olduğu Karadeniz Nehri kenarında uzun müddet kalmış, burada talipleri çoğalmış, hatta doksan yaşlarına kadar burada mekan tuttuğu söylenir. Burada bulunduğu sürece de evlenmiş, evlendiğinde doksan yaşlarında imiş, bu evlilikten Balım Sultan dünyaya gelmiş. Balım Sultan’ın annesi Bulgar kızıymış.

 

Söylenceler her ne olursa olsun Kızıl Deli Sultan, diğer adıyla da Seyyit Ali Sultan, Bektaşi Alevi gerçeğinde yaşamış bir kişiliğe sahiptir. İster Horasan’dan ister Bulgaristan taraflarından gelsin durum onun gerçek yaşamını değiştirmiyor.

 

Alevi Bektaşi şairleri şiirlerinde Kızıl Deli Sultan’dan sıkça söz ederler. Onu Aleviliğin büyük pirlerinden sayarak ,hürmet ve saygıyla anarlar.

 

Seyyit Ali Kızıl Deli, Hacı Bektaş tekkesinde önemli isimlerden birisidir. Hacı Bektaş dergahında bulunan 12 posttan Aşçı postu yine Kızıl Deli Sultan’ındır. Demotoka’da bulunan dergahı ve tekkesi Hacı Bektaş’a bağlı 4 halifelik makamlarından birisidir.

 

 

 

KIRKLARIN SERDARIDIR KIZIL DELİ

 

Şah-ı Merdan Ali kurdu bu yolu

Hazret-i Fatıma cihanın gülü

Evvel Seyyit Ali aldı yürüdü

Kırklanan serdarı Kızıl Deli

 

Tanrı dağ konma çökmüş oturur

Yıldız salını ayağına getirir

Bir avuç toprakla hudut geçirir

Kırkların serdarıdır Kızıl Deli

 

Pirim etini kendi defin eyledi.

Çaldı taşı pare pare eyledi

Pirim Ali bu kelamı söyledi

Kırkların serdarıdır Kızıl Deli

 

Gör pirim küffara netti neyledi

Şehr horozlarına dua eyledi

Sarı Kızı iki pare eyledi

Yadsıda horozları ündürün Kızıl Deli

 

Pir Sultanım eydür sancak getiri

Zemheride gonca güller bitiri

Kalenin altına üstünü getiri

Rum’un fethin eden şah Kızıl Deli

 

VUCÜDUM ŞEHRİNİ SEYRAN EDERKEN

 

Vücüdum şehrini seyran ederken

Gördüm dört köşede dört can oturur

Biri biri ile lütf ile söyler

İçerde hükm eder sultan oturur

 

Bir köşesi vardır kuyumcu işler

Bir köşesinde var ahen gümüşler

Bir köşesinde de bezirgan kışlar

Bir köşesinde de alim oturur

 

Bir köşesi vardır suyu çıkıyor

Bir köşesinde su çıkmış akıyor

Bir köşesinde gonca gül kokuyor

Bir köşesinde de serdar oturur

 

Bir köşesi vardır yazı yazarlar

Bir köşesinde de yazıp bozarlar

Bir köşesi vardır suda yüzerler

Bir köşesinde de Hızır oturur

 

Bir köşesi vardır ikrar alırlar

Bir köşesinde de ikrar güderler

Bir köşesi vardır sema ederler

Bir köşesinde de pirim oturur

 

Seyyid Ali Sultan böyle söyledi

İndi aşkın deryasını boyladı

Bir köşesinde müekkel bekledi

Bir köşesinde Şah-ı Merdan oturur